جک های سقفی ضمن این که مانع ریزش سقف می شوند، باعث انتقال بار و فشار ایجاد شده توسط سقف به زمین هم می گردند. جک سقفی در بین فعالان حوزه ساخت و ساز به شمع فلزی نیز معروف است. با توجه به کارکرد مهم جک های سقفی باید ضمن انتخاب بهترین نمونه جک، نسبت به مدت زمان قرار گیری آن ها در زیر سقف همچنین فاصله مناسب قرار گیری آن ها از یکدیگر در زیر سقف و نیز زمان مناسب برای برچیدن و جمع آوری جک های زیر سقف آشنایی و اطلاعات کامل داشته باشیم.
کدام نمونه جک سقفی برای اجرای سقف تیرچه بلوک بهتر است؟
جک های سقفی در انواع مختلفی تولید می شوند که با توجه به ویژگی هایی که هر نوع جک سقفی دارد می توان از هر کدام از آن ها برای اجرای یک یا چند نمونه سقف استفاده نمود. برخی از مهم ترین و کاربردی ترین انواع جک سقفی عبارتند از: جک صلیب ثابت، جک بدون صلیب، جک U شکل عراقی، جک فلزی، جک تلسکوپی و جک شمعی.
برای اجرای سقف تیرچه بلوک جک سقفی صلیب ثابت بهترین گزینه است. این نوع جک با توجه به استحکام و مقاومت زیادی که دارد و دارا بودن قابلیت تحمل وزن بالا می تواند اولین انتخاب باشد.
این جک دارای یک بخش نری، یک بخش مادگی و رزوه است که محل قرار گیری رزوه در مکان متصل شدن نری و مادگی به هم دیگر است که به غیر از محکم کردن این دو بخش به یکدیگر برای تنظیم ارتفاع جک نیز به کار می رود. استحکام بالای این جک و نوع قرار گیری آن در زیر سقف باعث می شود که به خوبی به عنوان تکیه گاه عمل کرده و مانع از فرو ریختن سقف در هنگام بتن ریزی شود و همچنین بار وارد شده از جانب سقف را به زمین منتقل نماید و تا زمان تکمیل شدن سقف و شکل گیری و ثبات آن وظیفه نگهداری از سقف را به خوبی انجام دهد.
طریقه جک زدن زیر سقف
پس از انتخاب جک سقفی مناسب برای سقف تیرچه بلوک، اجرای درست و اصولی جک زدن زیر سقف دارای اهمیت زیادی است.
انتخاب جک سقفی براساس پارامترهایی همچون نوع سازه، ارتفاع سقف و وزن تخمینی سقف، استحکام جک، ظرفیت باربری آن و دارا بودن قابلیت تنظیم ارتفاع و … انجام می شود.
قبل از آغاز جک زدن باید برنامه ریزی های لازم صورت گرفته باشد و تعداد جک مورد نیاز و دیگر تجهیزات کاربردی در طول پروسه نیز مشخص و تهیه شده باشد. همچنین باید کیفیت جک ها نیز بررسی شده باشد.
حتما قبل از آغاز جک زدن باید سطح زمینی که جک ها بر روی آن قرار می گیرند را مسطح و صاف نمود و از سفت بودن و تراز بودن آن اطمینان حاصل کرد.
زیرا در صورت ناصاف بودن و سفت نبودن، قسمت پایینی جک در خاک فرو می رود که باعث ایجاد دردسر می گردد. همان گونه که ذکر شد برای اکثر سقف های تیرچه بلوک از جک سقفی صلیب ثابت استفاده می شود.
یکی از دلایل محبوبیت جک صلیب ثابت، طراحی و ساختار ساده آن است که باعث آسان شدن طریقه جک زدن زیر سقف شده است. ارتفاع جک باید کمی کوتاه تراز ارتفاع سقف انتخاب شود پس از قرار دادن جک در مکان مورد نظر با استفاده از رزوه، ارتفاع آن را به گونه ای تنظیم می نمایند که جک کاملا در زیر سقف قرار گرفته و بتواند پوشش مناسبی ایجاد نماید. توزین صحیح جک ها، رعایت فاصله مناسب بین جک ها، تراز نمودن جک ها و ایجاد پوشش مناسب و یکنواخت در زیر سقف و همچنین چینش منظم جک ها از جمله مواردی است که باید کاملا اصولی انجام شود تا بهترین نتیجه ممکن حاصل گردد.
پس از پایان کار و شکل گیری سقف باید عملیات برچیدن جک ها گام به گام و بدون اعمال فشار اضافی و ضربه های محکم صورت پذیرد تا هم بتن و سازه بتنی دچار آسیب نشود هم این که از نظر ایمنی مشکلی پیش نیاید.
فاصله جک ها از یکدیگر در زیر سقف تیرچه بلوک چقدر است؟
فاصله جک های سقفی از یک دیگر با توجه به عوامل مختلفی همچون میزان بار وارده از طرف سقف، نوع جک سقفی و کیفیت ساخت آن، نحوه بتن ریزی و همچنین ارتفاع سقف می تواند متغیر باشد.
همچنین با توجه به نظر مهندس ناظر و پیمانکار و بسته به شرایط، تعیین فاصله جک ها صورت می پذیرد. البته برای فاصله گذاری جک ها زیر سقف دستورالعمل هایی وجود دارد که قوانین موجود برای همه نمونه های سقف یکسان است.
بنابراین در مورد سقف تیرچه بلوک هم مانند سایر سقف ها اگر میزان بار وارد شده از طرف سقف از ۱٫۵ تن کم تر باشد، باید جک ها را با فاصله ۱ متری از یکدیگر زیر سقف قرار داد.
اما در صورت افزایش میزان بار به بیش از ۱٫۵ تن با نظر مهندس و پیمانکار می توان فاصله جک ها را کاهش داده و آن ها را به فاصله نیم متری از هم جا گذاری کرد. البته در صورت زیاد بودن بار وارد شده از طرف سقف تیرچه بلوک و زیاد بودن ارتفاع سقف و نیاز به کم تر کردن فاصله بین جک ها، برای حصول اطمینان بیشترمی توان از داربست های مدولار مانند داربست چکشی و داربست مثلثی استفاده کرد.
عوامل تاثیر گذار در محاسبه مدت زمان نگهداری جک زیر سقف تیرچه بلوک
مدت زمان مورد نیاز برای نگهداری جک در زیر سقف تیرچه بلوک متفاوت است. اما به صورت کلی می توان گفت برای ماندن جک ها زیر سقف بازه زمانی بین ۷ الی ۱۴ روز نیاز است و پس از طی این مدت در صورت رسیدن مقاومت بتن به میزان ۷۰ درصد مقاومت ۲۸ روزه خود می توان اقدام به برچیدن و باز کردن جک ها از زیر سقف نمود. البته باید این کار به آرامی و به تدریج انجام شود تا مشکلی برای سازه پیش نیاید. از جمله مهم ترین عوامل موثر در میزان زمان مورد نیاز برای ماندن جک ها در زیر سقف می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- دمای محیط
پایین بودن دما در هنگام بتن ریزی و پس از آن باعث کاهش سرعت گیرایش بتن شده بنابراین بتن دیر تر عمل آمده و زمان بیشتری نیاز است که جک ها به عنوان نگهدارنده در زیر سقف بمانند. این در حالی است که هوای گرم و دمای بالا سبب افزایش سرعت تبخیر آب درون بتن شده که همین امر سبب تسریع در روند خشک شدن بتن می گردد و زمان استحکام یافتن بتن را کاهش می دهد. در نتیجه می توان زودتر نسبت به جمع آوری جک ها اقدام نمود. بنابراین دمای محیط یکی از موارد تاثیر گذار در مدت زمان ماندن شمع زیر سقف است.
- نحوه عمل آوردن بتن
با توجه به این که روش های مختلفی برای عمل آوردن بتن وجود دارد، بسته به این که از کدام یک از این روش ها استفاده شده است میزان زمان گیرش نهایی بتن نیز دچار تغییر شده
و در نتیجه زمان برداشتن شمع زیر سقف تیرچه بلوک نیز متفاوت می گردد. مه سازی و آب پاشی، غرقاب و غوطه ور کردن، عمل آوری در اتو کلاو، استفاده از ورق پلاستیکی و مواد شیمیایی و استفاده از بخار از جمله شیوه های مرسوم عمل آوری بتن است که هر کدام دارای شرایط خاصی نیز هستند. مثلا در صورت استفاده از بخار برای عمل آوری بتن، گیرش بتن تسریع شده و توسعه مقاومت بتن نیز با سرعت بیشتری انجام می شود و در نتیجه جک ها را می توان زود تر جمع آوری کرد.