قالب‌بندی ساختمان و تجهیزات مربوطه

قالب‌بندی ساختمان موضوع این مطلب است. در سازه‌های بتنی برای اینکه به بتن شکل مناسب و دلخواه خود را بدهند از سیستم قالب‌بندی ساختمان استفاده می‌کنند. به طور کلی قالب به ابزاری گفته می‌شود که مایعاتی مانند بتن و … را در آن می‌ریزند تا سفت شود و شکل مورد نظر را به خود بگیرد. در صنعت ساختمان‌سازی نیز قالب‌بندی ساختمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ چرا که اگر اشتباهی در این مرحله رخ بدهد، نمای ساختمان و همچنین استحکام آن دچار مشکل می‌شود. در سیستم قالب‌بندی انواع ابزارها مورد استفاده قرار می‌گیرد که هر کدام به بهتر شدن کار کمک می‌کنند. اصلی‌ترین جزء سیستم قالب‌بندی، قالب‌ها می‌باشند که در انواع مختلفی در دسترس هستند و می‌توان بر اساس نیاز خود، یکی از آن‌ها را انتخاب کرد. قالب‌بندی ساختمان می‌تواند به صورت موقت و دائمی انجام بشود. در روش موقت پس از قالب‌بندی، قالب از بتن جدا می‌شود؛ اما در روش دائمی قالب‌ها به صورت دائمی سر جای خود باقی می‌مانند. نوع قالب و نحوه اجرای آن تاثیر زیادی بر روی قالب‌بندی ساختمان دارد.

ویژگی یک قالب‌بندی خوب

اولین ویژگی اساسی که هر نوع قالب‌بندی بایستی داشته باشد، استحکام است. قالب‌بندی ساختمان باید در برابر فشارهایی که به آن وارد می‌شود، مقاومت کافی را داشته باشد. قالب‌ها باید به گونه‌ای به هم متصل شوند که در هنگام بتن‌ریزی اجازه نشت دوغاب سیمان را ندهند. همچنین قالب‌بندی باید به گونه‌ای انجام شود تا در مرحله پایانی، یعنی جدا کردن قالب، آسیب زیادی به بتن وارد نشود و شکل آن را از حالت دلخواه خارج نسازد. ارزان و در دسترس بودن مواد قالب بسیار مهم است تا بتوان برای دفعات بعد نیز از آن استفاده کرد. تنظیم دقیق قالب نیز بر کیفیت کار تاثیر زیادی می‌گذارد و بایستی دقیقا در محل مورد نظر تنظیم شود. قالب‌ها بایستی در حد امکان از وزن پایینی برخوردار باشند تا کار با آن راحتتر و سریعتر انجام شود. برای پشتیبانی از قالب در برابر فشار حاصل از بتن باید آن را بر روی یک پایه محکم قرار داد و از دیگر عوامل پشتیبانی نیز استفاده کرد تا قالب از تنظیم خارج نشود.

جک سقفی

قالب بتن

انواع قالب‌بندی بر اساس جنس ماده قالب

قالب‌بندی ساختمان را میتوان بر اساس جنس قالب به انواع مختلف شامل قالب‌بندی چوبی، آجری، فلزی، پلای‌وود و پلاستیکی تقسیم کرد. که در بخش های مختلفی برای قالب بندی فونداسیون، ستون، سقف، پله های بتنی و… بکار گرفت در میان همه این قالب ها قالب فلزی جزو بهترین نوع قالب ها می باشد که دارای دوام و پایداری بهتری است و در روند کار به خوبی میتواند موجب ایجاد سطوح مقاوم بشود. در ادامه به مزایای هر کدام اشاره می‌کنیم.

قالب فلزی بتن

تجهیزات قالب بتن

قالب چوبی

اولین قالبی که در صنعت ساختمان‌سازی از آن استفاده شده است، قالب چوبی می‌باشد و قدیمی‌ترین نوع قالب به شمار می‌رود. این نوع قالب در محل مونتاژ می‌شود و از انعطاف خوبی برخوردار است. مزایای قالب چوبی به شرح زیر می‌باشد.

قالب چوبی قابلیت تولید و برداشتن ساده‌ای دارد و به همین دلیل سرعت کار را افزایش می‌دهد.
جزء قالب‌های سبک به شمار می‌رود و کار کردن با آن را راحت‌تر می‌کند.
برای پروژه‌های کوچک بسیار مناسب است و از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه خواهد بود.

این نوع قالب در کنار مزایایی که دارد، معایبی نیز دارد که لازم است از آن مطلع باشید.

مدت زمان عمر کوتاهی دارد و با چندین بار استفاده به سرعت غیر‌قابل استفاده می‌شود.
کارایی لازم را برای پروژه‌های بزرگ ندارد؛ زیرا برای این پروژه‌ها به شدت وقت‌گیر خواهد بود. به طور کلی باید گفت که قالب چوبی برای پروژهای کوچک که هزینه پایینی دارند مناسب است و قالب‌بندی ساختمان را به خوبی انجام می‌دهد.

قالب آجری

قالب آجری نوعی دیگر از انواع قالب می‌باشد که به دلیل هزینه پایین و در دسترس بودن مورد استفاده قرار می‌گیرد. نصب آسان و ساده، هزینه کم و در دسترس بودن، بارزترین مزایای آن به شمار می‌رود. در کنار این مزایا، معایب این نوع قالب در قالب‌بندی ساختمان شامل استحکام پایین، آسیب‌پذیر بودن در برابر آب و رطوبت و خارج شدن از تراز بتن می‌شود.

وزن قالب فلزی

قالب فلزی

این قالب در دو نوع فولادی و آلومینیومی تولید می‌شود. این نوع قالب برای قالب‌بندی مقاطع مختلف ساختمان مانند قالب‌بندی سقف، دیوار، ستون و … بسیار مناسب است. مزایای قالب فلزی شامل استحکام و مقاومت بالا، ضد آب و رطوبت، عمر بالا، باز و بسته کردن آسان و … می‌شود. معایب قالب فلزی نیز شامل، هزینه بالا و سنگین بودن نسبت به انواع دیگر قالب می‌شود.

قالب پلای ‌وود

این قالب جزء پرکاربردترین انواع قالب به حساب می‌آید و مزایای آن شامل استحکام بالا، انعطاف‌پذیری بسیار بالا، ضد آب و رطوبت، سبک بودن و وزن پایین، نصب و جدا کردن آسان و قابلیت ۲۵ بار استفاده مجدد از آن می‌شود.

قالب پلاستیکی

این نوع قالب از پلاستیک سبک و مقاوم ساخته شده است. هزینه پایینی در بر دارد و برای پروژه‌های کوچک، متشکل از کارهای تکراری مناسب می‌باشد. یکی از معایب آن انعطاف کم آن نسبت به قالب چوبی پلای‌وود می‌باشد و دلیل آن نیز پیش ساخته بودن بسیاری از اجزای آن می‌باشد.

تفاوت های قالب چوبی و فلزی

قالب چوبی و فلزی هر دو از جنس متفاوتی هستند و از جنبه‌های مختلفی از یکدیگر متفاوت هستند. در ادامه، تفاوت های اصلی بین قالب های چوبی و فلزی را بررسی خواهیم کرد:

۱٫ مقاومت: قالب فلزی بسیار مقاوم و سخت است، در حالیکه قالب چوبی کمی به اندازه کافی مقاومت برای برخورد با شرایط سخت و دوام ماندگاری ندارد.
۲٫ قابلیت ساخت: قالب فلزی معمولاً سفارشی تولید می شود و از طریق فرآیندهای پیچیده تر، مانند فرز و تراش، ساخته می شود. از طرفی، قالب چوبی به راحتی با ابزار معمول مانند اره و فرز قابل ساخت و تعویض است.
۳٫ قیمت: قالب فلزی هزینه بیشتری نسبت به قالب چوبی دارد، اما هزینه آن به دلیل طول عمر بیشتر و دوام بیشتر، در طولانی مدت کمتر است.
۴٫ پایداری: قالب فلزی مقاومت به بارهای گرما و سردی بیشتری دارد و امکان بروز تغییرات ابعادی در آن بسیار کمتر است. این در حالی است که قالب چوبی ممکن است به دلیل شرایط محیطی مانند رطوبت و گرما و به دلیل عوامل زمانی مانند ساییدگی و انبساط، تغییر شکل دهد.
۵٫ پروژه های کوچک: برای پروژه های کوچک و تعداد اجزاء محدود، قالب چوبی معمولاً بهترین گزینه است، در حالی که برای پروژه های بزرگ و تعداد بیشتر ، قالب فلزی مسلط بهتر شرایط عملیاتی است.
۶٫ وزن: قالب فلزی به طور عمومی سنگین تر از قالب چوبی است و ممکن است این وزن برای متحرکیت قالب تأثیر گذار باشد.
در نهایت، باید گفت که انتخاب قالب های مختلف بسته به نیاز پروژه، اندازه قالب، تعداد و منظم بودن قطعات، تعداد قالب ها و نیازهای دیگر، تعیین می شود.

مراحل کلی ساخت و ساز

قالب‌بندی ساختمان به مراحل مختلف ساخت یک ساختمان اشاره دارد که شامل طراحی و رویه‌های ساخت، نظارت بر عملکرد و اعمال تغییرات پروژه هستند. در این راستا، تجهیزات مورد نیاز برای ساختمان همچنین باید طبق قوانین و مقررات مربوطه قرار داده شوند. در ادامه به مراحل و قالب‌بندی مورد نیاز برای ساختمان اشاره خواهیم کرد.

۱- طراحی و نقشه‌برداری: در این مرحله از ساخت، طراحی ساختمان از لحاظ معماری و مهندسی سازه انجام می‌شود. در نخستین مرحله، نقشه‌های ساختمان با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند اتوکد و روبه اجرا در آمده‌اند.

۲- کف سازی و فونداسیون: پس از طراحی و تهیه نقشه‌های ساختمان، ابتدا فونداسیون ساختمان ساخته می‌شود. سپس، کف ساختمان با استفاده از بلوک‌های بتنی ساخته و به فونداسیون وصل می‌شود.

۳- برش و جایگذاری میلگردها: پس از کف سازی، اسکلت سازی ساختمان یا همان قالب بندی و اجرای فونداسیون آغاز می‌شود. در این مرحله، پس از اجرای کف فونداسیون نوبت به جایگذاری میگرد ها و بافت و اتصال آنها به خاموت به وسیله سیم آلماتور می رسد. این روند تا طبقات بالا انجام خواهد شد که میتواند در آنها دارای تفاوت های اندکی باشد.

۴- نصب و تحویل تجهیزات: در این مرحله، تجهیزات ساختمان، از جمله جک، دیوار پوش فلزی و پنل‌های چوبی، سیستم‌های حفاظت در برابر آتش، سیستم‌های آب و فاضلاب و سیستم‌های حرارتی و سرمایشی نیز نصب می‌شوند.

۵- بتن ریزی: پس از اجرای تمامی مراحل و قالب بندی آن نوبت به بتن ریزی آن بخش می رسد. هنگام بتن ریزی میبایست توجه داشته باشید که قالب بندی و مهار آن دارای مشکل فنی نباشد چرا که موجب ایجاد خسارت های جبران ناپذیر بشود. بنابراین، به طور کلی قالب‌بندی ساختمان شامل مراحل شرح داده شده بود که پیش ساخته به مرحله‌های خاص‌ خود و بر اساس نیازهای هر پروژه روی آن کار می‌کنند.