انواع قالب بتن در یک نگاه!

انواع قالب های بتن چگونه دسته‌بندی می‌شوند؟

قالب‌های بتن را می‌توان به روش‌های مختلفی طبقه بندی کرد و ویژگی‌های مختلفی را برای ایجاد دسته‌بندی مورد توجه قرار داد. برخی از خصوصیاتی که می‌توان انواع قالب بتن را بر اساس آن‌ها دسته‌بندی کرد، عبارت هستند از:

• نوع متریال یا مواد استفاده شده

• پشتیبانی شدن توسط عنصر بتنی

• قابلیت جابجایی یا دائمی بودن

قالب‌بندی نقش اساسی در ساخت بتن دارد. انواع قالب‌ بتن باید استحکام کافی را برای تحمل تمام بارهای موجود در عملیات ریخته‌گری داشته باشد و سپس باید در حین سخت شدن بتن، شکل خود را حفظ کنند.

چگونه می‌توانیم یک قالب‌بندی مناسب انجام دهیم؟

برای این‌که قالب‌بندی بتن به درستی صورت بگیرد، باید نکاتی رعایت گردد. برخی از نکاتی که باید برای قالب‌بندی مورد توجه قرار دهید، عبارت هستند از:

• قالب بتن، توانایی تحمل بارها را داشته باشند

• شکل قالب به وسیله تکیه‌گاه‌ها و بریس‌های کافی حفظ شود

• اتصالات بدون نشتی باشند

• اگر قالب فلزی بتن یا معمولی قابل جابه‌جایی است، نباید به بتن آسیب برساند

• مواد، قابلیت استفاده مجدد را داشته باشند

• قالب‌ها تا حد امکان سبک وزن باشند تا بتوانند به راحتی توسط افراد حمل شوند

• مواد قالب نباید منحرف شود

در هنگام انتخاب انواع قالب بتن مهم است که نوع بتن و دمای ریختن را در نظر بگیرید، زیرا هر دو بر فشار اعمال شده تأثیر می‌گذارند. هم‌چنین قالب باید قابلیت مقاومت در برابر بارهای بتن مرطوب و خشک را داشته باشد.

فرایند قالب‌بندی در سازه‌هایی مانند تیرها و تثبیت‌کننده‌ها باید تا حد ممکن از جابجایی در طول مراحل ساخت و ساز جلوگیری کند. حتما باید برای اطمینان از کیفیت کار در هنگام بتن‌ریزی و قالب‌بندی از نیروی کار واجد شرایط و نظارت کافی ضروری بر عملیات استفاده کنید.

جک سقفی

قالب بتن

قالب فلزی بتن

انواع قالب بتن را بشناسید

حالا که قالب‌بندی بتن آشنا شدید، نوبت به این می‌رسد که انواع قالب بتن را بر اساس مواد به کار رفته در ساخت آن‌ها و ویژگی‌هایشان بشناسید. انواع قالب بتن عبارت هستند از:

• قالب الواری یا چوبی

• قالب فلزی

• قالب پلاستیک

• قالب پارچه

• قالب ماندن در محل

• قالب عایق دائمی

در ادامه هر کدام از این قالب‌های توضیح داده می‌شوند تا بتوانید قالب مناسب برای ساخت و سازتان را انتخاب نمائید.

تجهیزات قالب بتن

قالب الواری

قالب‌های الواری بتن یکی از اولین انواع قالب‌بندی بودند که در صنعت ساختمان استفاده شدند. این نوع قالب‌بندی در محل مونتاژ می‌شود و انعطاف‌پذیرترین نوع قالب است. برخی از مزایای قالب الواری عبارت هستند از:

• تولید و حذف آسان

• سبک وزن بودن، به خصوص در مقایسه با قالب های فلزی

• کارآیی بالا (قابل استفاده در شکل، اندازه و ارتفاع‌های مختلف)

• صرفه اقتصادی در پروژه‌های کوچک

• امکان استفاده از چوب محلی

با این حال، قبل از استفاده از الوار باید وضعیت آن را به دقت بررسی کنید و از عاری بودن آن از موریانه مطمئن شوید. قالب الواری نیز دو محدودیت دارد که باید در نظر گرفته شود: طول عمر کوتاهی دارد و در پروژه‌های بزرگ زمان‌بر است.

به‌طور کلی، استفاده از قالب های چوبی زمانی توصیه می شود که هزینه‌های نیروی کار کم باشد، یا مقاطع بتنی پیچیده نیاز به قالب‌های انعطاف‌پذیر داشته باشند.

قالب فلزی: فولاد و آلومینیوم

قالب‌های فولادی و سخت‌ به دلیل عمر طولانی و استفاده مجدد چندگانه محبوبیت زیادی پیدا کرده است. اگرچه این نوع قالب از انواع قالب بتن، پرهزینه است ولی برای پروژه‌های متعدد مفید واقع می‌شود و زمانی که نیاز برای استفاده مجدد است، گزینه‌ای مناسب به حساب می‌آید.

اما انواع قالب بتن چه ویژگی‌های دیگری دارد که باید انتخاب آن‌ها مورد توجه قرار بگیرد؟ برخی از ویژگی‌های اصلی قالب فولادی به شرح زیر است:

• قوی، بادوام و با طول عمر بالاست

• سطح صافی را روی سطوح بتنی ایجاد می‌کند

• ضدآب است

• اثر لانه زنبوری در بتن را کاهش می‌دهد

• به راحتی نصب و برچیده می‌شود

• برای سازه‌های منحنی مناسب است

قالب آلومینیومی شباهت زیادی به قالب فولادی دارد. تفاوت اصلی بین آن‌ها این است که آلومینیوم چگالی کمتری نسبت به فولاد دارد که باعث سبک‌تر شدن قالب می‌شود. آلومینیوم نیز نسبت به فولاد، استحکام کمتری دارد.

وزن قالب فلزی

مقایسه قالب‌های فولادی و چوبی

استفاده از قالب های چوبی در کشور ما بر خلاف بقیه دنیا زیاد مرسوم نیست و ممکن است که فقط در جاهایی مشاهده شود که منابع چوبی زیادی دارد، با این حال با توجه به مهم بودن این دو نوع قالب بتن، مقایسه‌ای بین این انجام می‌دهیم:

• قالب‌ های فولادی نسبت به قالب‌های چوبی قوی‌تر و بادوام‌تر هستند و طول عمر بیشتری دارند

• تعداد استفاده‌های مجدد از قالب فلزی بتن نسبت به قالب چوبی بیشتر است

• قالب های فولادی را می توان با سهولت و سرعت بیشتری نصب و یا جمع کرد

• کیفیت سطح بتن اکسپوز با استفاده از قالب‌های فولادی خوب است و چنین سطوحی نیاز به عملیات بیشتری ندارند

• قالب فولادی رطوبت بتن را جذب نمی‌کند

• قالب‌های فولادی منقبض نمی‌شوند و تاب نمی‌خورند

قالب پلاستیک

حالا نوبت به قالب پلاستیک بتن می‌رسد. این نوع قالب، از جدیدترین انواع قالب بتن در دهه ها اخیر است، از پنل‌های به‌هم پیوسته یا سیستم‌های مدولار از جنس پلاستیک سبک وزن و مقاوم ساخته می‌شود. قالب‌های پلاستیکی در پروژه‌های کوچکی که شامل کارهای تکراری هستند، بهترین عملکرد را دارد.

قالب‌های پلاستیکی سبک هستند و می توانند با آب تمیز شوند. هم‌چنین این نوع قالب بتن برای مقاطع بزرگ مناسب است. اشکال اصلی این نوع قالب، انعطاف پذیری کمتری است که نسبت به قالب چوبی دارد؛ زیرا بسیاری از قطعات پیش‌ساخته هستند.

قالب پارچه

قالب‌های پارچه‌ای به قالب‌های انعطاف‌پذیر نیز معروف هستند. این سیستم از ورقه‌های پارچه سبک وزن و با مقاومت بالا استفاده می‌کند که برای تنظیم سیالیت بتن و ایجاد فرم‌های معماری جالب طراحی شده‌اند.

این نوع قالب نسبت به سیستم‌های صلب از بتن کمتری استفاده می‌کند که باعث صرفه‌جویی می‌شود. این یک فناوری نوظهور در صنعت ساخت و ساز است که به ویژه برای ساخت و سازهایی با اشکال نامنظم و پیچیده بسیار مناسب است.

قالب ماندن در محل

تعجب نکنید اسم این قالب، Stay In Place است. این قالب یکی از انواع قالب بتن هست که طراحی خلاقانه و جالبی دارد به طوری طراحی شده است که پس از گیرش بتن ثابت بماند و به‌عنوان آرماتور محوری و برشی عمل کند.

این قالب در محل از قالب‌های پلاستیکی پیش ساخته و تقویت‌شده با الیاف ساخته می‌شود. قالب Stay In Place عمدتاً در پایه‌ها و ستون‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم‌چنین در برابر خوردگی و سایر انواع آسیب‌های محیطی مقاوم است.

قالب عایق دائمی

یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های قالب بتن است که یک عایق دائمی را نیز ارائه می‌دهد، سیستم قالب عایق دائمی است. هم‌چنین این قالب می‌تواند دارای خواص حرارتی، صوتی، مقاومت در برابر آتش و مقاومت در برابر جوندگان باشد.

قالب‌های عایق بتن (ICF) رایج ترین نوع قالب های عایق دائمی هستند که در آن سازه‌های بتنی با صفحات پلی‌استایرن عایق‌بندی می‌شوند که پس از عمل‌آوری بتن در جای خود باقی می‌مانند.

قالب‌های عایق‌شده دائمی، کارایی، انرژی و پایداری را ارائه می‌دهند و از این حیث به ساخت و ساز شما کمک می‌کنند.

طبقه بندی انواع قالب بتن بر اساس اجزای سازه‌ای

علاوه بر طبقه‌بندی مواد، می توان انواع قالب‌ بتن را بر اساس عناصر ساختمانی نیز طبقه‌بندی کرد که شامل موارد زیر می‌شود:

• قالب دیوار

• قالب تیرچه

• قالب فونداسیون

• قالب بندی ستون

همه انواع قالب بتن، با توجه به ساختاری که پشتیبانی می‌کنند، طراحی می‌شوند و نقشه‌های ساختمانی مربوطه، مواد و ضخامت مورد نیاز را مشخص می‌کند.

توجه به این نکته ضروری است که ساخت قالب به زمان نیاز دارد و می‌تواند بین 20 تا 25 درصد هزینه‌های سازه را تشکیل دهد. برای کاهش هزینه قالب‌بندی، توصیه‌های زیر را در نظر بگیرید:

• نقشه‌های ساختمان باید تا حد امکان از عناصر و هندسه‌های ساختمان در طبقات یا محل‌های مختلف به یک شکل باشد تا قالب‌ها مجدداً استفاده شود و در نتیجه هزینه‌ها کاهش یابد.

• هنگام کار با قالب‌های چوبی، باید آن را به قطعاتی برش دهید که به اندازه کافی بزرگ باشند تا دوباره مورد استفاده قرار گیرند.

• سازه‌های بتنی در طراحی و هدف متفاوت هستند. مناسب‌ترین قالب برای پروژه شما بسته به طراحی ساختمان متفاوت است.

مدیریت هزینه‌ها در قالب‌بندی

قالب‌بندی و بتن‌ریزی زمان‌بر است و هزینه‌هایی بین 20 تا 25 درصد از هزینه سازه یا حتی بیشتر را ایجاد می‌کند. پس طراحی سازه‌ها با قالب موقت به طور قابل توجهی شامل هزینه می‌شود. توصیه می شود برای صرفه‌جویی در هزینه‌های ساخت و ساز این نکات را رعایت کنید:

• پلان ساختمان باید تا حد ممکن حداقل تغییرات در اندازه اتاق‌ها، مساحت کف و غیره را دارا باشد تا امکان استفاده مجدد از قالب را فراهم کند.

• طراحی و ساخت سازه باید عالی و با دقت بالایی باشد تا از به‌صرفه‌ترین روش تا نیاز به تهیه یک قالب خاصی نباشد.

• حداقل برش قطعات چوبی باید انجام شود تا امکان استفاده مجدد از قالب به دفعات وجود داشته باشد.

انواع قالب بتن را می‌توان از چوب، تخته سه لا، فولاد، بتن پیش ساخته یا فایبرگلاس به طور جداگانه یا ترکیبی استفاده کرد. از قالب‌های فولادی در شرایطی استفاده می‌شود که استفاده مجدد از همان قالب‌ها به تعداد زیاد ضروری است.

برای کارهای کوچک، قالب چوبی مفید است. فایبرگلاس ساخته شده از بتن پیش‌ساخته و آلومینیوم در ساخت و سازهای ریخته‌گری در محل مانند اسلب ها یا اعضایی که شامل سطوح منحنی هستند، استفاده و کاربرد دارد.