جک سقفی ساختمان از جمله مهم ترین ابزار در صنعت ساختمان سازی است که برای نگه داشتن بار سقف ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد. برای محکم شدن و تحمل میزان بارانواع سقف مانند تیرچه بلوک، طاق ضربی، کامپوزیت، یوبوت، وافل و یونولیت و … نیاز به یک تکیه گاه است تا ضمن ثابت نگه داشتن سقف از ریزش آن جلوگیری نماید.
جک سقفی چیست؟
جک سقفی چیست؟ ابزاری است که به منظور پایداری و استحکام سقف به کار گرفته می شود و به عنوان یک تکیه گاه و نگهدارنده برای جلوگیری از فرو ریختن سقف عمل می نماید.
جک زیر سقفی شامل یک لوله سنگین و یک قسمت صلیبی شکل است که در بالای لوله جک سقفی تعبیه شده است. این نمونه جک ها در سایزها و نمونه های مختلف تولید می گردند
که از رایج ترین آن ها می توان جک سقفی صلیب دار را نام برد. با در نظر گرفتن ارتفاع سقف ها، تولید جک های سقفی در سایز های ۳ ، ۳٫۴ ، ۴٫۲ ، ۴٫۵ ، ۵ و ۵٫۵ متر صورت می پذیرد.
انتخاب جک سقفی با توجه به نوع پروژه و نوع سقف، حداکثر میزان باربری جک، کیفیت تولید جک، وزن واندازه جک، ضخامت ورق به کار رفته در تولید جک و بودجه در نظر گرفته شده و … دارد.
جک های سقفی در نمونه های سبک و سنگین وجود دارند که جک سقفی سبک، وزن زیادی را نمی تواند تحمل کند؛ اما جک سقفی سنگین به دلیل ظرفیت باربری بالا، مقاومت بیشتری در برابر فشار و وزن بالا دارد.
انواع جک سقفی
جک های سقفی از نظر جنس در دو نمونه فلزی و چوبی ساخته می شوند که در ادامه مقاله به معرفی و بررسی آن ها می پردازیم.
جک سقفی فلزی
جک سقفی فلزی از جمله رایج ترین نمونه های جک سقفی هستند که دارای مدل های مختلفی هستند و با توجه به نوع و نیاز پروژه مورد استفاده قرار می گیرند. انواع جک سقفی فلزی عبارتند از:
- جک بدون صلیب: این نمونه جک از ساده ترین نمونه های جک سقفی است که کاربرد آن برای ثابت نگه داشتن سقف های بتنی است.
- جک صلیب ثابت: این نمونه از محبوب ترین جک های سقفی است که بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل صلیب ثابت بودن، این جک انعطاف پذیر نیست. در نتیجه در برخی مکان ها قابل استفاده نیست.
- جک عراقی U شکل: از محاسن این جک که برای اجرای تیر سقفی و نگهداری پل از آن استفاده می شود، قابل تنظیم بودن ارتفاع آن است. به گونه ای که برای ارتفاع های مختلف می توان از آن استفاده کرد. دهانه این جک نسبتا کوچک است. کاربرد جک U شکل عراقی برای جاهایی است که تنها یک تیرک قرار دارد.
- T شکل سیار: با توجه به قابل چرخش بودن این جک، نمی توان انتظار داشت که این جک بتواند بار های زیاد و سنگین را تحمل نماید.
- جک شمعی: در این جک ها برای افزایش ضریب اطمینان سازه وهمچنین بالا بردن تحمل فشارهای جانبی، شمع های ساخته شده به صورت لوله، قوطی یا سولجر مورد استفاده قرار می گیرند. این شمع ها دارای دو بازوی کوچک و بزرگ هستند. به گونه ای به یک دیگر متصل می شوند که به شکل گونیا در آیند. از محاسن این شمع ها تراز بودن آن هاست.
- جک تلسکوپی: این جک نیز برای قسمت هایی از ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد که برای نصب یا تعمیر نیاز به یک تکیه گاه وجود دارد.
جک سقفی چوبی
استفاده از این نمونه جک ها در گذشته بسیار رایج بود و در اکثر پروژه های ساختمان سازی به کار می رفتند. اما امروزه با توجه به انواع مختلف جک های فلزی خیلی کم از این جک ها استفاده می شود.
مقایسه جک سقفی فلزی با جک سقفی چوبی
همان گونه که قبلا ذکر شد انتخاب نوع جک سقفی باید بر اساس نیاز پروژه انجام شود. جک های سقفی فلزی و چوبی هر کدام دارای مزایا و معایبی هستند که در ادامه مقاله به بررسی و مقایسه آن ها می پردازیم.
مزایای جک سقفی فلزی
- ارتفاع آن ها قابل تنظیم است.
- دارای ماندگاری و طول عمر طولانی هستند.
- در صورت نگهداری صحیح برای پروژه های متعدد قابل استفاده هستند.
- درای مقاومت بالایی هستند و برای مدت زمان طولانی قابلیت تحمل بار وزن زیاد را دارند.
- هیچ اثر منفی و ناسازگار با طبیعت ندارند.
معایب جک سقفی فلزی
- جک سقفی فلزی در مقایسه با جک سقفی چوبی دارای قیمت بیشتری هستند.
- نصب آن ها سخت تر است و باید با حساسیت بیشتری انجام شود.
- در برخی از نمونه های جک سقفی فلزی ممکن است به دلیل ضریب لاغری بالا با مشکل پایین بودن مقاومت مواجه شویم.
مزایای جک سقفی چوبی
- از درختان بومی همان منطقه برای ساختن این نوع جک می توان استفاده کرد.
- قیمت این نمونه جک ها مناسب است.
- جک های چوبی، نسبتا سبک وزن هستند و حمل آن ها راحت است.
معایب جک سقفی چوبی
- برای بارهای سنگین جک های چوبی قابل اطمینان نیستند و ممکن است قادر به تحمل وزن زیاد نباشند.
- به دلیل قطع درختان برای تولید آن ها در نتیجه تهدیدی برای محیط زیست به حساب می آیند.
- نسبت به جک های فلزی دارای مقاومت کمتری هستند.
- قابلیت تنظیم برای ارتفاع های مختلف را ندارند.
- در مقایسه با جک های فلزی دارای طول عمر کم تری هستند و قادر به استفاده از آن ها برای پروژه های متعدد و زیاد نیستیم.
جمع بندی
جک های سقفی ابزاری برای تحمل میزان بار وارد شده به سقف هستند که نوع و کیفیت آن ها برای پروژه های ساختمانی حائز اهمیت است.
با توجه به افزایش قیمت جک سقفی نو و مناسب تر بودن قیمت جک ساختمانی دست دوم برخی پیمان کاران پروژه های ساختمانی روی به استفاده از نمونه های دست دوم جک ها آورده اند.
اما نکته مهم این است که جک های فلزی کار کرده حتما باید از نظر میزان استحکام و کیفیت و سالم بودن مورد بررسی و کنترل قرار گیرند تا در خلال پروژه باعث ایجاد دردسر و مشکل نشوند.