قالب بندی بتن چیست؟
قالب، سازه‌ای موقتی است که به منظور شکل دادن به بتن ساخته میشود. برای ساخت قالب از مواد مختلفی مانند چوب، فولاد، تخته سه لا و آلومینیوم استفاده میشود. اجزاء قالب بتن، مبنای نام‌گذاری نوع آن قالب است؛ نام‌هایی مانند قالبهای چوبی و قالب های فولادی.
تجهیزات قالب بندی بتن و بتن ریزی
انواع متعلقات قالب بندی بتن، به بخش های مختلفی تقسیم میشود. برخی از آنها اجزای قالب بتن را تشکیل می‌دهند، برخی دیگر برای ایمنی کارگران هستند و برخی نیز هنگام بتن‌ریزی به کار می‌روند. با ما باشید تا انواع متعلقات قالب بندی را بررسی کنیم.
پین و گوه
پین و گوه که به آن نر و ماده نیز گفته میشود، وسیله‌ای است که از آن برای اتصال میان قالب‌ها استفاده میشود. پین و گوه، نقش شیرازه را بازی می‌کند و یکی از اصلی‌ترین «تجهیزات قالب بندی بتن» است.
کلمپس
کلمپس یکی از انواع قطعات واصل بوده که بعلت عملکرد مطلوبتر نسبت به پین و گوه، دارای مزایای بسیاری از جمله قدرت بیشتر، اورلب دقیقتر آکس‌های جانبی و امکان استفاده نوع داکتیل آن در چفت کردن تسمه هایی با ضخامت بیشتر از 6 میلیمتر میباشد.
سولجر
سولجر عضو عمودی باربر بوده و بعنوان پشت بند ایستا در قالب‌بندی دیوار در پشت لوله های افقی استفاده میگردد.
این اعضا به شکل مقطع ناودانی دوبله است و در طول‌های گوناگون جهت تامین پایداری در ارتفاعات مختلف قابل نصب بر قالبهای مدولار و پشتبندهای افقی میباشد.
با استفاده از قلاب سولجر، سیستم قالب‌بندی دیوار که اکنون بصورت یکپارچه درآمده است را میتوان با ادوات و ماشین آلات کارگاهی جابجا نموده و مراحل مکرر مونتاژ را تقلیل داد.
گیره‌ها
وظیفه اتصال و تامین ثبات پشت بندهای افقی بر عهده انواع گیره ها میباشد. لذا این گیره‌ها به گونه ای طراحی و ساخته شده اند که امکان استقرار به پانچ‌های قالب فلزی و پشت بندهای منفصل آن را در هر محدوده‌ای میسر می سازد. بنابراین گیره‌ها نقش عمده ای در صلبیت قالب داشته و شبکه نگهداشت آن را در امتداد افقی تقویت می‌سازد.
در شرایطی که هدف، اتصال لوله با حداکثر قطر 60 میلیمتر باشد، گیره متوسط 12 سانتیمتری و با وجود قوطی و ناودانی بعنوان پشت بند، از گیره بلند 18 سانتیمتری بهره خواهیم برد، که نوع دوم جهت اتصال مهارهای عمود لوله ای نیز کاربرد دارد. ضمنا جهت بستن دو لوله قائم برهم در مواردی نظیر محل تلاقی قیدهای لوله ای از گیره دو لوله که ابعادی شبیه نوع بلند آن دارد استفاده میگردد. مجریان و پیمانکاران، گیره ها را با اصطلاحات مختلفی از جمله کلیپس، دوپا، شاخ بزی و …. می‌شناسند.
گوه
بطور معمول و در جریان مونتاژ اولیه قالبهای مدولار بکارگیری نزدیک و متعدد گوه‌های نر و ماده فولادی بعنوان اولین ابزار در شکل‌دهی و اتصال پانل‌ها ضروری خواهد بود.
این گوه‌ها در نوع ممتاز خود از ورقی با ضخامت 5 میلیمتر و مادگی آنها از فولاد 4 میلیمتری تهیه میشود و بصورت کام و زبانه، در یکسوی تسمه دوبل شده دوقالب، فیکس شده و ضمن اتصال آنها، با بستن درز قالب‌ها از خروج عصاره بتن ممانعت می‌کند.
واشر بلت‌ها (کاس و دولوله)
جهت مهار انواع بلت در پشت سولجر و لوله ها به ترتیب از واشر بلت کاس و دولوله استفاده میگردد که اولی، مربع فولادی ضخیمی به ابعاد 10 سانتیمتری و نوع دوم از صفحه مستطیلی 10 * 20 سانتیمتر برای تعبیه در زیر مهره‌های خروسکی و تسهیم فشار متمرکز حاصل از آن در منطقه امن تری از تجهیزات بتن ساخته میشود.
همچنین شکل خاص واشر ها باعث افزایش مقاومت آنها در برابر عکس العمل نیروی کششی بلت میگردد.
مهره خروسکی(مهره بلت)
مهره‌های بلت موسوم به مهره خروسکی از چدن نشکن و به روش ریخته‌گری مشابه اینگات، تولید میگردد. رزوه‌های داخلی آن با گام کبریتی بولت 16 هماهنگ بوده و قابلیت گالوانیزه سرد جهت افزایش عمر مفید و تسهیل نگهداری این مهره همانند بسیاری دیگر از اتصالات قالب‌بندی وجود دارد.
همچنین امکان ساخت مهره بلت واشر‌دار چدنی بعلت آسانی و سرعت بیشتر و حذف تنظیم واشرها در برخی پروژه‌ها، مد نظر قرار می‌گیرد.
فیلر
در مواقعی که هیچ ترکیبی از قالبهای مدولار نتواند، سطح مورد نظر را پوشش دهد، یا برای تسهیل در باز کردن قالب‌ها، از فیلر استفاده میشود. فیلر‌ها دارای این مزیت می‌باشند که در فضاهای محدود قالب‌بندی که امکان باز شدن قالب بدون ایجاد آسیب بر بتن یا قالب‌ها وجود ندارد این فضا را فراهم ساخته و جهت ترمیم قالب‌بندی سطوح با عرض کمتر از 10 سانتیمتر قابل استفاده خواهند بود.
میان بلت‌ها
بلت را پس از باز کردن قالب دیوار، از داخل بتن خارج کرده در نتیجه در محل آن تخلخلی ایجاد شده که در شرایط عادی با ملات مناسب یا بتن ترمیم میشود . لذا در سازه هایی شبیه مخازن سیالات یا استخرهای صنعتی و حوضچه‌های آب بند، این سوراخ‌ها در مقابل نشتی، ایمن نبوده و نقطه ضعف سازه محسوب می گردد. به همین منظور در چنین مواردی به جای یک بلت دنده ای متداول، از دو نیم بلت و یک مغزی آببند استفاده می‌کنیم.
این مغزی مدفون شونده پس از باز کردن نیم بلت‌های بیرونی، توسط صفحه فولادی عریض خود، محل مورد نظر را مسدود و سازه را از نشت و بروز خسارات بعدی ایمن می‌سازد.
میان بلت‌های فلزی را میتوان به انواع چدنی و فولادی تقسیم کرد که البته انتخاب بلت‌های وارد شونده در مورد آنها متفاوت و بر مبنای نوع رزوه مغزی ها و ضخامت دیواره بتنی خواهد بود.
قطعه تسمه‌ای با عرض 10 سانتیمتر که پس از خمیدگی طولی و پرس پانچ‌هایی با استانداردهای مطابق قالبهای مدولار صرفا وظیفه اتصال دو قالب عمود برهم را در قسمت خارجی سطح بتن بعهده گرفته و در عمل هیچ بعدی از بتن را تحت پوشش خود قرار نمی‌دهد. ساخت نبشی‌های صفر با ورق 4 و 5 میلیمتر و عرض‌های 5 و 6 سانتیمتر جهت انطباق با قالبهای لبه 5 و 6 سانتی امکان پذیر است.
میکسر
یکی دیگر از لوازم قالب بندی بتن ، میسکر است که برای میکس و مخلوط کردن مواد بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته فرقی ندارد که بتن را در میکسرهای بزرگ، میکسرهای قابل حمل یا حتی درون یک فرغون ترکیب کنید. مهم این است که مواد به خوبی با یکدیگر ترکیب شوند تا استحکام کافی را داشته باشند.
فرغون
در بین انواع تجهیزات قالب بندی بتن ، فرغون را از یاد نبرید! فرغون یکی از اصلی‌ترین وسیله‌ها در کار ساخت و ساز است که از آن برای انتقال یا حتی ترکیب مواد استفاده میشود.
چکمه
برخی از انواع تجهیزات قالب بندی بتن، مختص سلامت کارگران است. بتن ماده سفت و مستحکمی است. پوشیدن چکمه تنها راهی است که می‌توانید با این ماده سر و کار داشته باشید و از تماس آن با پوستتان جلوگیری کنید. همچنین، شستن بتن از روی یک کفش پلاستیکی کاملا امکان پذیر و آسان خواهد بود.
دستکش
از دیگر متعلقات قالب بندی بتن و بتن ریزی که برای ایمنی کارگران مورد نیاز است، دستکش است. مواد سیمانی و ترکیبات بتنی، دارای عناصر شیمیایی اسیدمانندی هستند که در صورت تماس طولانی مدت با پوست، می‌توانند باعث سوختگی‌های شدید شوند. پوشیدن دستکش، دست‌های کارگران را از تماس با این مواد شیمیایی در امان می‌دارد.
عینک ایمنی
اول ایمنی بعد کار! استفاده از عینک‌های ایمنی در کارگاه‌ها یکی از مهم‌ترین اقدامات ایمنی است که هنگام سوراخ‌کاری، آسیاب‌کاری، ماله‌کشی، اره کردن و کارهای دیگر روی بتن باید انجام شود.
متراکم‌کننده‌ها
اگر قالب‌بندی روی یک زیربنا از جنس شبکه‌های میلگردی ساخته شود، متراکمکننده به کارگران کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که شن‌ها و سنگدانه‌های بتن کاملا از شبکه ها عبور می‌کنند و ته‌نشین می‌شوند.
تراز
هم شبکه زیربنای قالب‌ها و هم سطح بتن ریخته شده، باید تراز باشند. یک تراز استندارد بلند، یا تراز لیزری، به کارگران کمک می‌کند که مطمئن شوند هم سطح زیری و هم سطح رویی بتن، با مشخصات مورد نظر مطابقت داشته باشند.
نوار اندازهگیری
در صنعت ساخت و ساز و آمریکا، نقل قول معروفی وجود دارد. آنها درباره بتن ریزی می‌گویند:«دو بار اندازهگیری کنید، یک‌بار بتن بریزید.» با استفاده از نوار‌های اندازه گیری، اطمینان حاصل میشود که سطح بتن ریخته‌شده در همه نقاط یکسان باشد. همچنین، این نوارها در مکان یابی و نقشه‌برداری نیز مفید هستند.
محافظ رطوبت
در میان انواع تجهیزات قالب بندی بتن، ابزاری که برای محافظت از رطوبت استفاده میشود، اهمیت بسیار زیادی دارد. این ابزار مورد استفاده قرار می‌گیرند تا از نفوذ آب و بخار آب به اسلب بتنی جلوگیری کنند. محافظت کننده‌ها می‌توانند زیر یا روی اسلب‌ها قرار بگیرند.
انواع ارهها
ارهها را در لیست اجزای قالب بندی بتن از قلم نیندازید! وجود اره‌های رفت و برگشتی، اره‌های مدور، آسیاب‌ها و برخی ابزار مشابه در محل کار، برای برش میلگرد و قالب‌کاری ضروری است. فرض کنید که زیر دال مشکلی ایجاد شده باشد و باید قسمتی از بتن حفاری شود. ضرورت امر اینجا مشخص میشود.
بیل
بیل نه تنها یکی از مهم‌ترین لوازم قالب بندی بتن است، بلکه نقش مهمی در تمام صنعت ساخت و ساز بازی می‌کند. در بخش قالب بندی و بتن ریزی، بیل‌ها زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که شکاف‌هایی پر نشده در دال وجود داشته باشد. برای پر کردن این شکاف‌ها، بیل‌های مربعی بهتر عمل می‌کنند.
شن کش
استفاده از شن کش به عنوان یکی از اجزای قالب بندی بتن ، سریع ترین راه برای پخش بتنی است که به تازگی در محل قالب‌بندی شده ریخته میشود. شن کش‌های باغبانی پاسخگوی کار هستند اما شن کش مخصوص بتن‌ریزی که به آن شن کش ماله بتن گفته میشود، از تیغه‌ای پهن ساخته می‌شوند که روند پخش بتن را آسان‌تر می‌کند.
تمپر
در بتن‌هایی با اسلامپ کم، از تمپر برای فشردن سنگدانه‌ها به زیر سطح دال استفاده میشود. برخی از تمپر‌ها حالت ایستاده دارند و برخی نیز غلطکی هستند.
ویبراتور
در بتن‌هایی که اسلامپ متوسط تا زیاد دارند، ویبراتورها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا حباب‌های محبوس شده و آب اضافی از ترکیب خارج شود. بدین ترتیب، از بروز مشکلات احتمالی پیشگیری خواهد شد.
لایه بردار
لایه بردارها به عنوان بخشی از انواع متعلقات قالب بندی در اندازه‌های مختلفی وجود دارند. از این ابزار برای صاف کردن سطح بتن استفاده میشود تا هرگونه بتن اضافی از سطح دال برداشته شود. برای انجام این کار، میتوان از تکه‌های تخت چوب نیز به عنوان لایه بردار استفاده کرد.
ماله گاوی
پس از لایه برداری اولیه، از ماله گاوی برای تسطیح برآمدگی‌ها و پر کردن فضاهای خالی روی بتن استفاده میشود. ماله گاوی ابزاری است با تیغه‌های پهن که روی یک دسته بلند قرار گرفته‌است. به ماله گاوی، ماله تلسکوپی نیز گفته میشود.
ماله منیزیم
ماله منیزیم، از دیگر تجهیزات قالب بندی بتن است که برای صاف کردن سطح دال به کار می‌رود. از ماله تلسکوپی کوچک‌تر است و معمولا برای تسطیح کناره اسلب‌های بزرگ و تمام سطح اسلب‌های کوچک استفاده میشود.
تخته زانو
یکی از مهم ترین لوازم قالب بندی بتن و بتن ریزی، تخته زانو است. تخته زانو زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که کارگر می‌خواهد به صورت دستی، دال را ماله‌کشی کند.
قالب بتن
برای انجام قالب‌بندی بتن باید از قالبهای استاندارد استفاده کنید تا بتن شکل خود را بگیرد و ساختار درستی پیدا کند. قالب‌ها در انواع مختلف چوبی، آجری و فلزی تولید می‌شوند. قالبهای فلزی نسبت به قالبهای چوبی استحکام بیشتری دارند و میتوان آن را در دفعات بیشتر به کار گرفت.